Basit arama kurtarma; Acil bir durumda veya afet bölgesinde afetzedelerin kendilerini ve kazazedeleri tehlikeye atmadan yakınlarını e kazazedeleri kurtarmaları için gerekli olan basit bilgilerdir.
Ülkemizde meydana gelen afetlere baktığımızda, birçok afet türünün görüldüğü bir coğrafyada bulunmaktayız.
Özellikle depremler ülkemizde en fazla can ve mal kaybına neden olan afet türü olarak karşımıza çıkmakta. Depremlerin yıkıcı etkilerinin çok fazla olması bizlerin de bu konuya ülke olarak daha çok yoğunlaşmamızı sağlamıştır.
Depremler meydana geldikten sonra birçok olumsuzluğu bir arada görebilmekteyiz. Depremin yıkıcı etkilerini de göz önünde bulundurursak, ortaya çıkan bu olumsuz durumlara acil müdahale edilmesi gerekir. Aksi takdirde can ve mal kaybı artacak, ortaya çok daha kötü bir sonuç çıkacaktır.
Afetlerin hemen akabinde, profesyonel ekiplerin olay yerine gelmesinin birkaç saati bulacağı düşüncesinden yola çıkarsak, buradaki yaralılara ilk müdahaleyi ve gerektiği yerde arama kurtarma çalışmalarını, yine afetten kurtulan vatandaşlar yani olay anında o bölgede bulunan kişiler yapmak durumunda kalacaktır. Arama kurtarma çalışmalarında bulunacak kişiler için en önemli unsur ise, zarar görmüş insanları kurtarmaya çalışırken kendi hayatlarını tehlikeye atmamalıdırlar. Yani kurtarıcı rolünde iken kurtarılacak duruma düşmemesi gerekir. Bunun için de kurtarma çalışmalarına katılacak kişilerin hayati öneme sahip bazı basit bilgileri edinmiş olması, gerek kendisi açısından gerekse kurtarılmayı bekleyen kişiler açısından önemlidir.
Büyük depremlerden sonra elde ettiğimiz verilere baktığımızda, depremlerden sonra yaralı olarak kurtarılan afetzedelerin büyük bir kısmı, o esnada olay yerinde bulunan vatandaşlar tarafından yapılan müdahaleler sayesinde gerçekleştirilmektedir. Öyle ise, bu süre içerisinde bilinçli yapılacak çalışmalar, hem kurtarmacı olarak orada bulunan kişilerin, hem de bu kişilerin yakınlarının hayatta kalmasında büyük önem arz etmektedir.
Kurtarma faaliyetlerini gerçekleştirecek kişinin amacı kısa süre içerisinde elindeki sınırlı kaynaklarla çok sayıda insanı kurtarmak olmalıdır ki, daha önce de söylediğimiz gibi kurtarma çalışmalarını yaparken kendi güvenliğini her zaman ön planda tutmalıdır.
Kendi güvenliğini ön planda tutmalıdır diyoruz, çünkü profesyonel ekipler gelinceye kadar basit arama kurtarma faaliyetlerini yine bu kişiler gerçekleştirecektir. Profesyonel ekipler geldikten sonra ise, onların verdiği görevleri ve talimatları yerine getirecek, arama kurtarma faaliyetlerine profesyonel ekiplerin kılavuzluğunda yardımcı olacaklardır.
Zaten, ileri düzeyde arama kurtarma çalışmaları uygun ekipman ve yöntemler kullanılarak profesyonel ekipler tarafından gerçekleştirilecektir.
Peki olası bir depremden sonra, arama kurtarma çalışmalarında bulunacak kişiler, hangi duruma nasıl müdahale etmelidir?
İçinde yaşadığınız bina yıkılmış olabilir, yıkılmamış olabilir, yıkılan binada enkaz altında kalmış olabilirsiniz ya da yıkılan binadan zarar görmeden kurtulmuş olabilirsiniz. Bütün bu senaryolara göre arama kurtarma çalışmalarını gerçekleştirebilmemiz için bir hareket tarzımızın olması gerekir.
Eğer, yıkılan binada enkaz altında kaldıysanız ve kendi imkanlarınızla çıkacak durumda değilseniz;
Öncelikle sakin olmaya çalışın, enerjinizi boşa harcamayın, sakin kalmanız içerideki oksijeni daha idareli kullanmanızı sağlar, aksi takdirde sürekli hareket etmeye çalışmanız enerjinizin kısa sürede tükenmesine yol açacaktır. Bu esnada dışarıdan gelecek uyarıları dinlemeye çalışın, enkaz altında olduğunuzu bazen bağırarak bazen de ses çıkaracak herhangi bir nesneye vurarak kurtarma ekiplerine ulaştırmaya çalışın. Unutmayın, kurtarma ekipleri en kısa zamanda yardımınıza gelecektir.
Eğer yıkılmış binanızın dışındaysanız; yani depremin meydana geldiği anda dışarıda olabilirsiniz ya da binanız yıkılmış ama siz kurtulmuş olabilirsiniz, enkaz üzerinde kesinlikle dolaşmayın. Dolaşan kişiler varsa tehlikeli olduğu konusunda uyarılarda bulunun. Çünkü enkaz üzerinde dolaşmanız, artı bir yük oluşturduğundan, enkaz altında sağ kalan kişilerin güvenliğini ve sizin güvenliğinizi daha fazla tehlikeye sokacaktır.
Eğer daha önce ‘’Basit Kurtarma’’ eğitimi aldıysanız (kurtarmanın 1. ve 2. evresindeki) enkaz bilgilerini alarak güvenlik şeridini oluşturun. Sonra dikkatlice enkazdaki görünür yaralıları yine taşıma usullerine dikkat ederek güvenli bir bölgeye taşıyın. Sağlık ekipleri varsa sağlık ekiplerine yaralıyı teslim edin. Eğer sağlık ekipleri henüz bulunduğunuz bölgeye gelmemişse 112’yi arayarak sağlık ekiplerinin bölgeye gelmesini sağlayın. Sağlık ekipleri gelinceye kadar da, ilkyardım eğitimi aldıysanız yaralıya gerekli müdahaleyi yapın, ilk yardım eğitimi almadıysanız eğer kanamalar dışında yaralıya herhangi bir müdahalede bulunmayın.
Eğer binanız yıkılmadıysa;
Aile ve yakınlarınızın durumunu öğrendikten sonra profesyonel arama kurtarma ekiplerine verilmek üzere binanız hakkında bilgi toplayın. İçeride olma ihtimali olan kaç kişidir, içeride ve çevrede tehlike oluşturabilecek herhangi bir durum var mıdır, binanın kullanım amacı nedir, bu bina dershane midir, laboratuar mıdır, kreş midir, huzurevi midir, bu bilgilerin tamamının öğrenilmesi ve gelecek olan profesyonel ekiplerle paylaşılması kurtarma faaliyetlerini hızlandıracaktır.
Binanız yıkılmamış olabilir, sağlam görünebilir ama yine de yetkili birinden görüş almadan binanızın içine girmeyin, ikincil sarsıntılarla yani artçı sarsıntılarla yıkılmamış olan binaların yıkılabileceğini hatırlayın. Unutmayın, yıkılmamış bir bina tamamen çökmüş bir binaya göre daha tehlikelidir.
Binanızın etrafını hızlı ve dikkatli şekilde dolaşın. Hafif malzemelerin altında kalmış, sıkışmış kişilerin olup olmadığına bakın (bu işlemi yaparken imkanınız varsa kalın tabanlı bir ayakkabı kullanın, çünkü o esnada basit olarak kendinizi etrafta bulunacak olan delici kesici maddelere karşı bu şekilde koruyabilirsiniz).
Binanızın etrafını incelerken, yüksek sesle kimsenin olup olmadığını, sesinizi çevrede mahsur kalmış kişilere ulaştırmaya çalışın, sesinizi duyan kişilerin olup olmadığını sorun.
Eğer yaralı bir kişi olduğunu duyar veya görürseniz hızlı bir şekilde müdahale edin. İlkyardım eğitimi aldıysanız kuralları hatırlayın ve ilkyardım kurallarını uygulayın. Daha öncede söylediğimiz gibi ilk yardım eğitimi almadıysanız, sadece kanama varsa kanamaları kontrol altına alın. Aksi müdahaleler yaralının durumunun daha kötüye gitmesine neden olabilir.
Bu ilkyardım müdahalesini yapmadan binanın durumunu kontrol etmeniz gerekir. Eğer bina güvenli ise bulunduğu yerde, güvenli değilse uygun taşıma teknikleri kullanılarak güvenli yerde ilkyardım yapılmalıdır. Binanın güvenli olup olmadığına karar vermek için muhakkak basit arama kurtarma eğitimi almış olmanız gerekir. Zaten eğer ki bu eğitimi almadıysanız yetkililerin direktifleri dışında binaya girmeniz söz konusu değil, binanız sağlam görünse bile içeriye girmeyin.
Yardım araçlarının gelmesini engelleyebilecek, yolların üzerine devrilmiş, saçılmış enkaz malzemeleri varsa bu yolların açık tutulmasını sağlayın. Bunun için çevrenizdeki kişilerle işbirliği içerisinde çalışın. Hafif enkazın taşınmasında yan yana dizilip bir insan zinciri de oluşturabilirsiniz.
Şayet arabanız varsa yardıma gelecek araçları engellemeyecek şekilde geniş alanlara park edin.
Çevrenizde herhangi bir yangın görürseniz yine hızlı bir şekilde müdahale edin. Özellikle yangınlara başlangıçta müdahale etmelisiniz. Yangın büyüdükten sonra müdahale şansınız kalmayacaktır.
Bina çevresinde yardım edebileceğiniz kimse yoksa, yine hızlı bir şekilde önceden belirlediğiniz toplantı noktasına gidin.
Halk ve çevre sağlığı kurallarını öğrenin, sizi ve çevrenizi tehlikeye sokabilecek durumlara karşı önlem alın.
Telefon hatlarını gereksiz yere meşgul etmeyin. Durumunuz ve çevreniz hakkındaki bilgiyi ayrıntılara girmeden, olayın hikayesini baştan sona anlatmak yerine, kısa bir şekilde önceden belirlediğiniz il dışı irtibat numarasına bildirin.
Çevrenizde daha önceden arama kurtarma konusunda eğitim almış olan kişiler varsa, onların yönlendirmelerine uyun ve onlara yardımcı olun. Çünkü bu kişiler basit anlamda hafif arama kurtarma eğitimi almış kişilerdir. Ve bu durumlarda nasıl hareket edileceği ile ilgili bilgiye sahiptirler.
Profesyonel gruplar geldiğinde yapmış olduğunuz çalışmalar hakkında bilgi verin ve onların sizlere vereceği talimat ve yönlendirmelere uyun.
Unutmayın ki, işbirliği içerisinde çalışmak hem sizin hem de yakınlarınızın güvenliği açısından önemlidir.
Afetlerin ne zaman başımıza geleceğini bilemediğimizden, hazırlıklı olmak adına afet öncesinde temel afet bilinci, ilk yardım, arama kurtarma, afet psikoloji konularında eğitim faaliyetlerine katılmanız, yine bu alanda faaliyet gösteren birçok sivil toplum kuruluşu var, buralarda aktif olarak görev almanız ülkemizdeki afet kültürünün oluşmasına büyük katkı sağlayacaktır.
