Depremi Önceden Haber Verme Tekniklerinin hiç birini TAM OLARAK bilimsellik formatına yerleştiremeyiz. Bu konuda çalışanlar sadece bilim adamları değildir. Medyumlar, Astrologlar, Meczuplar, Kâhinler, Amatör Kâşifler, Amatör Mûcitler, UFO Avcıları, hatta kendinde bir takım doğa üstü güçlerin var olduğunu sanan Halüsinasyon Tiryakileri ve Tahsilsiz Bilginler bile bu konuda çalışırlar. İşte kendileri de bu konuda çalışmalar yaptıkları halde kolayca açıklama ve yayın yapamayan bilim adamlarının rahatsızlıklarının nedeni budur. Bari ben bu konuyu toparlayayım.
Fakat bir araştırma ya da sunum yazısının bilimsel olabilmesi için ilk aranılan koşul ise sınıflandırmadır. Bu yüzden bu çalışmaya bilimsel bir hava vermek adına izninizle önce bir sınıflandırma yapmalıyım:
DEPREM FENOMENİ, İŞARETLERİ, İLİŞKİLİ OLDUĞU KONULAR, ÖNGÖRÜ ÇALIŞMALARI.
—————————————————————-
| SADECE TAM FAY HATTININ ÜZERİNDE UYGULANIRLAR.
|> JEOFİZİK YÖNTEMLER
| |>DEĞİŞEN ÖZDİRENÇ
| | |<SÜREKLİ KAYIT-ELEKTRO
| | |>ARALIKLI KAYIT
| |>SİSMİK HIZ DEĞİŞİMİ
| | |>DİREKT P,S,R,L DALGALARI
| | |>YANSIYAN DALGALAR
| | |>KIRILAN DALGALAR
| | |>UZAK, YAKIN, DOĞAL YAPAY KAYNAK ÇEŞİTLERİ
| | |>FREKANS, GENLİK, SOĞURUM ANALİZLERİ
| | |>VOLKAN SİSMİK AĞI ÇALIŞMALARI
| |>SİSMOTEKTONİK
| | |>TARİHSEL DEPREM KATALOGLARI
| | |>EPİSANTR GÖÇÜ ANALİZLERİ
| | |>PROBABİLİTE HESAPLARI
| | |>SİSMİK RİSK ANALİZİ
| |>ISI AKISI, (HEAT FLOW)
| |>SİSMOMAGNETİK
| | |>SÜREKLİ DÜŞEY, YATAY, TOTAL BİLEŞEN KAYDI
| | |>SÜSEPTİBİLİTE ANİZOTROPİSİ
| | |>PİEZOMAGNETİK ETKİ
| | |>PALEOMAGNETİZMA
| |>YERKABUĞUNUN ARKHIMIDES YASASI (İZOSTAZİ)
| | |> +YÜKLEMELER=VOLKAN KONİSİ, DELTA, BARAJ GÖLÜ
| | |> – YÜKLEMELER=BUZUL ERİMESİ, VOLKANİK ADA AŞINMASI
| | |> ±YÜKLEMELER=KASIRGA GEÇİŞLERİ
| |>FAYDAN ÇIKAN PINARLARDA SÜREKLİ RADON GAZI ÖLÇÜMÜ
| |>KIRSAL EVLERDE ARGON GAZI ÖLÇÜMÜ
|
|>JEOLOJİK YÖNTEMLER
| |>LEVHA TEKTONİĞİ
| |>YEREL TEKTONİK
| | |>DİRİ FAYLAR
| | |>POTANSİYEL FAYLAR
| |>VOLKANOLOJİ
| |>VARV ANALİZLERİ
| |>YAPAY TRENCH ANALİZLERİ
|
|>GEODETİK YÖNTEMLER
| |>GEOTRAVERS ÖLÇÜMLERİ
| |>DEFORMASYON ÖLÇÜMLERİ
| |>DİREKT UZAKLIK DEĞİŞİMİ
| |>TORK ÖLÇÜMLERİ
| |>GERİLİM ANALİZLERİ
|
|>UZAKTAN ALGILAMA
| |>COĞRAFİ POZİSYON DEĞİŞİMLERİ
| |>UZAY GÖRÜNTÜLERİ
| |>ALBEDO İMAJLARI
| |>SIDE LOOKING RADAR IMAJLARI
| |>MULTI SPECTRAL SCANNER IMAJLARI
| |>METEOROLOJİK UYDU GÖRÜNTÜLERİ
|
|>İYONOSFER-ÜST MANTO ETKİLEŞİMİ
|
|>GEOTEKNİK YÖNTEMLER VE ÖLÇÜMLER
| |>EXTANSOMETRE ÖLÇÜMLERİ
| |>TİLTMETRE ÖLÇÜMLERİ
| |>SİSMİK RİSK ANALİZİ
|
|>METEOROLOJİK YÖNTEMLER
| |>DOYURAN BUHAR ÇİZGİSEL BULUTU
| |>ANİ ATMOSFER BASINCI DEĞİŞİMİ (KASIRGA) İKAZI
| |>ANİ MUTLAK NEM YÜKSELİMİ İKAZI
|
|>ÇEVRE VE EKOSİSTEM GÖZLEMLERİ
| |(TAM POTANSİYEL FAY HATTI ÜZERİNDE GEÇERLİDİR)
| |>SU KUYUSU VE BOSTAN KUYUSU GÖZLEMLERİ
| |>KAPLICA VE ILICA GÖZLEMLERİ
| |>DENİZ VE GÖL GÖZLEMLERİ
| | |>BALIK, YENGEÇ, KAVKILI HAYVAN ÖLÜMLERİ
| | |>DENİZ SUYUNDA-GÖL SUYUNDA AŞIRI ISINMA GÖZLEMLERİ
| | |>DENİZ SUYUNDA-GÖL SUYUNDA GÜMÜŞİ RENK DÖNÜŞÜMÜ
| | |>DENİZ VE GÖL TABANINDA LAV
| | |>SAKİN HAVADA AÇIKTA GEMİ YOKKEN ÇIKAN ANİ DALGA
| | |>DENİZDE VE SAHİLDE BUNALTICI ANİ MUTLAK NEM YÜKSELİMİ
| |
| |>NEDENİ BELİRLENEMEYEN ÇOK ŞİDDETLİ PATLAMA SESİ
| |>ÖZELLİKLE GECELERİ GÖRÜLEN PARLAK IŞIMALAR
| |>EVLERİN İÇERİSİNDE ATEŞ TOPU GÖRÜLMESİ
| |>EVLERİN İÇERİSİNDE KARBON Dİ OKSİT VEYA ARGON GAZI
|
|>HAYVANSAL DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI
|(TAM POTANSİYEL FAY HATTI ÜZERİNDE GEÇERLİDİR)
|>YABANIL HAYVAN DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI
| |>TAVŞANLAR ÇILDIRMIŞ GİBİ KAÇIŞIR
| |>YILANLAR YUVALARINI TERKEDER
| |>SOLUCANLAR ÖLÜM BAHASINA GÜNEŞTE DOLAŞIR
| |>BÜTÜN YABANIL HAYVANLAR AĞAÇLARA ÇIKMAYA ÇALIŞIR
| |>BÜTÜN YABANIL HAYVANLAR İNSANDAN KORKMAYI İHMAL EDER
|>EVCİL HAYVAN DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI
|>KÖPEKLER GEREKSİZ YERE SÜREKLİ HAVLAR
|>KEDİLER HUZURSUZ OLUR
|>TAVUKLAR YEMLENMEZ, BAĞIRIŞIR VE AĞAÇLARA UÇAR
|>KOYUNLAR SIĞIRLAR VE ATLAR:
YEM VE SU İSTEMEZLER
AHIRDA DURMAK İSTEMEZLER
SÜREKLİ OLARAK BAĞIRIŞIRLAR.
OTLAKTA HUZURSUZ DAVRANIŞLAR YAPARLAR
………………………..
Yukarıdaki sınıflandırmada adı geçenlerin açıklamasını yapmak için belki de yüzlerce sayfalık birkaç cilt kitap yazmak gerekir. Bu yukarıdakilerin dayandıkları fenomenlerin kısaca tanıtımı ise kapsamlı bir “Nasıl oluyor da oluyor? çalışması ile açıklanabilir. Bu açıklama ise inanın bu sayfalarda değil de en azından bir aylık hızlandırılmış kurs formatında olabilir. Fakat insanların en çok merak ettiği konu, “Nasıl olur da hayvanlar bir konuda olsa bile bizden üstün olurlar?” ezikliğidir.
Bu konunun yanıtı orta ve iç kulak yapımızda gizlidir. Bizim kulağımız audio frequency denilen işitilebilir bantta (frekans aralığında) görev yapar. Yani her canlıda olduğu gibi insanın da işitebileceği en tiz ve en pest sesler sınırlandırılmıştır. Ancak her ayrı türde, bu sınırın aralığı geniş veya dar tutulmuştur. Örneğin filler “Infra Sonik” (çok düşük frekanslı) ses bandında kilometrelerce uzaklıktan haberleşebilirler. Buna karşılık yabanıl hayvanlar da avlarının, örneğin böceklerin oluşturdukları yüksek frekanslı yerel titreşimleri yakalayabilmek için ya da bir “predator” avcının yaklaşımını hissedebilmek için “Ultra sonik” (çok yüksek frekanslı) bantta dahil olmak üzere geniş bir spektrumdaki yersel titreşimlere duyarlı hale gelerek evrimleşmişlerdir.
Diğer taraftan, gerilimi giderek artan bir fay düzleminin iki yanındaki kayalarda şekil bozunumunun (deformasyon’un), “geri dönüşümlü şekil değiştirme” sınırını aşıp “akma gerilmesi”ne geçmesi gerekirken, bu özellikten hemen hemen yoksun olan elastik kayaçlarda “kopma gerilmesine” yaklaşması bu olayı meydana getirir. Kopma gerilmesine yaklaşan elastik kayaçlar, yenik düşmeden biraz önce tansiyon çatlakları ile biçim değiştirme olgusunu bir müddet daha karşılamaya çalışırlar. Her tansiyon çatlağı hareketi, kayaç içerisinde her yöne yayılan bir çıtırtı sesi doğurur. Milyarlarca tonluk fay düzlemine komşu kayaç içerisinde milyarlarca tansiyon çatlağı çalışmaya başlayınca, meydana gelen çıtırtının frekansı insanların duyamayacağı bazı hayvanların duyabileceği kadar tiz frekanslarda oluşur. Görüldüğü gibi bu işlem depreme hazırlanan fay düzleminin iki tarafındaki en fazla beşyüz metre kalınlıklı kayaçlar içerisinde gerçekleşir. Depremden en çok sekiz on saat önce, normalinde bir iki saat önce başlayan bu çıtırtıyı duyan hayvanlarda, tekrar vurguluyorum, sadece fayın tam üzerinde yaşayan hayvanlarda, büyük korku ve huzursuzluk belirtileri başlar. Yani 20 km uzaktaki Marmara depremini İstanbul’da yaşayan hayvanların önceden hissetmesi her zaman olası değildir. Ancak Uçmak Dereden ötede, o segment te kırılırsa, Kumbağ’da, Mürefte’de, Şarköy’de, tam fayın üzerinde yaşayan köylerdeki veya çiftliklerdeki evcil hayvanlar duyabilir.
Jeofizik araştırmalarda elde edilen anomalilerin nedeni de hep bu aniden oluşan petrofiziksel değişim = tansiyon çatlaklarıdır.
Örneğin tansiyon çatlakları oluşunca sismik hız düşer, rezistivite yükselir, piezomagnetik etki oluşur…
Hatta Argon ve Radon Gazı deteksiyonu da Mikro tansiyon çatlakları ile ilişkilidir. Granit Siyenit, Diyorit, gibi kayaçların içerisindeki potasyumlu feldspatların içerisindeki Potasyum40 “mother element” izotopu, Argon40 gazına “doughter elementine” sürekli bir reaksiyonla dönüşür. Tansiyon çatlakları ile bu gaz yeryüzüne ulaşarak kırsal kesim evlerinin tabanında birikebilir. Diğer taraftan granit gibi asit plütonik kayaçların içerisinde eser miktarda var olan Uranyum235 de, radyoaktif decay “çürüme” ile bir ara element olan Radon222 ye dönüşür. Bu gaz da tansiyon çatlakları ile çok derinlerden gelen pınar sularına karışır. Ancak Radon222 ‘nin çok önemli bir özelliği vardır. Bu ürünün daha sonraki elemente dönüşmeden bekleme yarı ömrü üç gün kadardır. Yani iki üç hafta içinde tamamen yok olur. Bu durum ise radon222’nin izi yakalanan pınar suyunun geldiği derinliklerde, tansiyon çatlakları açılmış anlamına gelir ki, bu çok önemli bir “depremi önceden haber verme” operatörü olarak bilinir.
Diğer bir örnek ise yeni gelişmekte olan İyonosfer-Üst Manto Etkileşimi konusundadır.
Güneşten yayılan ve Van Allen Kuşaklarında yakalanan yüklü partikülerin ve İyonosferde bir atomluk nükleer reaksiyonlarla oluşan iyonların hidromagnetik tuzaklanmaları ile oluşan enerji perdeleri, soy kırıcı ışınların engellenmesinde çok önemli görevler yaparlar. Bu arada bu yükseklerde oluşan kuşaklardaki yük salınımlarının ürettikleri primer elktromagnetik alanın düşük frekanslı bileşenlerinin bazan Yer kabuğunun altındaki üst mantoya“ yaklaşık 400 km derinliğe kadar ” dalıp çıkmalarının hem Yerkürede, hem de bu “İyonosfer E katmanı veya Sporadik F katmanı” gibi enerji perdelerinde, karşılıklı etkileri oluşur. (Interaction) Eğer yerkabuğunun petrofizik parametrelerinde depreme hazırlık adına ani bir değişim olursa, bunun karşılıklı etkileşim sonuçları, sürekli iyonosfer kayıtlarından yakalanabilir, diye ümit edenler bu araştırmaya girişmişlerdir. Bu enerji katmanlarını keşfedenler onlar. Dinamiğini enerji ve hareket denklemlerini çözenler onlar. İçine uydu yerleştirip doğrudan ölçümler alanlar onlar. Tabiidir ki onlar yapacak. Uğur Kaynak gibi sadece onları takip etmekten yorulan bilim adamları(?) da “Neden bu ülke bilime bu kadar duyarsız? Neden Üniversitelerimizde bilim yapılacağına, koridorlarında muz kabuklarına karpuz kabuklarına basılmadan yürünemiyor? Diye sorar durur.
Bütün bu yukarıda sınıflandırılan belirtilerin mantıklı bir açıklaması ve kullanılan yöntemlerin bilimsel bir dayanağı vardır. Ancak bilimsel çalışmaların sonucunda elde edilen ürün, bize kesin tarih veremediği için en başta tanımlanan Doğa Yasası, Prensip, Kural gibi operatörler arasına giremez. Ama yine bir bilimsel kavram olan Probabilite’nin bir operatörü olan Olasılık ile tanımlanır.
Ayrıca Olasılık da hafife alınamayacak bir bilimsel kavramdır. Örneğin Kuantum Mekaniği, “Bir elektronun sabit yarıçaplı bir yörüngede bulunma olasılığı sıfırdan farklıdır” kuralında olduğu gibi probabilite üzerine kurulmuştur. Hatta Bir orbitaldeki elektronların + ya da – spine sahip olma olasılıkları, Rastgele Dağılım Kuralı “Random Distribution Rule” gereği %50 dir söylemi de bir olasılık kuralıdır. Öyleyse bir takım hesap, grafik, dağılım analizleri yaparak “Marmara’da 5 yıl içinde bir deprem beklenmelidir” sonucuna varılabiliyorsa bu söylem de bilimseldir.
Sevgiler. Uğur Kaynak
